ក្នុងវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃបោះពុម្ពលើកចុងក្រោយ ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៨ កំណត់យកស្រៈនិស័យខ្មែរចំនួន ២១ រួមមាន អ អា អិ អី អឹ អឺ អុ អូ អួ អើ អឿ អៀ អេ អែ អៃ អោ អៅ អុំ អំ អាំ អះ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ ខ្មែរយើងនៅមិនទាន់បង្កើតបានវចនានុក្រមថ្មីមកចំនួសវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត បាននៅឡើង ហើយវចនានុក្រមនេះពិតជាមានលក្ខណៈប្រពៃដែលមនុស្សជាច្រើនជំនាន់ទទូលស្គាល់។ ក៏ប៉ុន្តែវាមានបញ្ហាត្រង់កន្លែងកំណត់យកចំនួនស្រៈខ្មែរ ធ្វើឲ្យអ្នកសិក្សាស៊ីជម្រៅផ្នែកភាសាខ្មែរក្នុងទស្សវត្សឆ្នាំ១៩៩០ ចាត់ទុកថាជាកង្វះខាតមួយ។ កង្វះខាតដែលបន្សល់ទុកបញ្ហាមកដល់សព្វថ្ងៃគឺ "បញ្ហាស្រៈ អះ (ះ)" នេះឯង។
ក្នុងផ្នែករៀបរាប់អំពីស្រៈ វចនានុក្រមហៅសញ្ញា (ះ) ថាស្រៈ អះ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងទំព័រ១១៥៧ ត្រង់កន្លែងពន្យល់អំពីវណ្ណយុត្តខ្មែរ វចនានុក្រមដដែលនេះបែជាចាត់ទុកសញ្ញា (ះ) ជាវណ្ណយុត្តទីមួយ ដែលមានឈ្មោះថា វិសជ៌នី ឬវិសគ៌ៈ ទៅវិញ (មើលរូបភាពខាងក្រោម)។
ដោយហេតុនេះហើយ មុននឹងស្នើឲ្យដាក់អក្សរខ្មែរចូលក្នុងតារាង Unicode អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវខ្មែរបានពិភាក្សាគ្នាជាច្រើនលើក រួចក៏មានការឯកភាពក្នុងអង្គប្រជុំកាលពីថ្ងៃទី១៨ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៦ (មើលឯកសារ)។ តាមពិតបញ្ហាគួរតែចប់ទាំងពេលនោះ ប្រសិនបើគ្មានការជ្រៀតជ្រេកពីសំណាក់អ្នកនយោបាល និងអ្នកផ្តល់ជំនួយ។
ការឯកភាពរបស់ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវនោះគឺ សម្រេចយកស្រៈខ្មែរតែ១៦ ដោយមិនគិតស្រៈ អ រួមមាន អា អិ អី អឹ អឺ អុ អូ អួ អើ អឿ អៀ អេ អែ អៃ អោ អៅ។ ចំណែក អំ និង អះ ត្រូវបានចាត់ទុកក្នុងចំណោមវណ្ណយុត្ត ហើយស្រៈ អុំ និង អាំ ដែលមានវណ្ណយុត្តរួមផ្សំ ត្រូវបានចាត់ទុកថាស្រៈផ្សំ គឺត្រូវចុច ២ដង ដូចជា អុំ = អ + ុ + ំ ជាដើម។ ការសម្រេចនេះត្រូវបានអ្នកបច្ចេកទេសគាំទ្រ ជាពិសេសអ្នកធ្លាប់បង្កើតក្កាចុចខ្មែរ (Keyboard)។ ពីព្រោះអក្សរខ្មែរយើងមានសញ្ញាច្រើនណាស់បើប្រៀបធៀបនឹងអក្សររបស់ជាតិសាសន៍ដដៃ។ ការសម្រេចយកវិធីស្រៈផ្សំចុច២ដង ធ្វើឲ្យអ្នករៀនវាយអក្សរខ្មែរចំណេញពេលក្នុងការចងចាំ។
ប៉ុន្តែពេលចេញ Unicode ដែលមានអក្សរខ្មែរដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ អនុលោមតាមសំណើររបស់អ្នកស្រាវជ្រាវភាសាខ្មែរខាងលើ បែរជាមានការជំទាស់ពីសំណាក់អ្នកនយោបាយថាខ្វះស្រៈ ដោយមិនស្តាប់ហេតុផលអំពីស្រៈផ្សំ និងការវែកញែករបស់អ្នកស្រាវជ្រាវ ហើយអ្នកផ្តល់ជំនួយ និងអង្គការអន្តរជាតិមួយចំនួនក៏គាំទ្រអ្នកនយោបាយ មិនគាំទ្រអ្នកភាសាវិទ្យា និងអ្នកបច្ចេកទេសទេ។ ដូច្នោះហើយទើបយើងឃើញក្ដាចុចខ្មែរមួយចំនួនមានស្រៈច្រើនជាង១៦ មិនមែន២១ តាមវចនានុក្រមទេ គឺ២៣ ការបង្កើតឲ្យមានស្រៈច្រើនដូច្នោះដើម្បីយកចិត្តអ្នកនយោបាយ។
សរុបសេចក្តីមក ក្នុងតារាង Unicode មានស្រៈខ្មែរ ១៦ គឺតាមសំណើររបស់អ្នកស្រាវជ្រាវ រីឯអ្នកដែលគិតអំពីភាពងាយស្រួលក្នុងការប្រើប្រាស់ទៅអនាគតក៏គួតែគោរពស្តង់ដារ Unicode។
